şimdi yerinde yeller esen kırkayak kahvesinin aydınlık yüzlü hayaleti
dostlarının arasında makbul müteberrik.
*
şair, yazar, düşünce adamı.
türkiye'nin önemli aydınlarına antep deyince ilk duyacağınız isimdir, onat kutlar deyince ilk duyacağınız da antep'tir.
*
ıstanbul film festivali kurucusunun, iki sevdası sinema ve antep'tir.
onat kutlar, türk edebiyatının en özgün yazarlarındandır. 1959 yılında yayınlanan ıshak ile 1960 yılında türk dil kurumu ödülünü kazandı. fethi naci'ye göre, ıshak, dünya edebiyatında büyülü gerçekçilik akımının ilk örneklerinden biri olarak değerlendirilmelidir.
ıstanbul üniversitesi hukuk fakültesi'ndeki öğrenimini, son dersinin sınavına girmeyerek, bıraktı ve felsefe okumak amacıyla paris'e gitti. iki yıl sonra döndüğünde bir süre doğan kardeş dergisi'nde çalıştı.
1965'te türk sinematek derneği'ni kuranlar arasında yer aldı. 1965-1976 yılları arasında, türkiye'ye dünya sinemasının kapılarını açan sinematek'i yönetti. yusuf ile kenan, hazal ve hakkâri'de bir mevsim adlı yurtdışı ve yurtiçi festivallerde çok ödüllü filmlerin senaryolarına imzasını attı. 1985'te berlin film festivali'nde jüri üyeliği yaptı.
ıstanbul film festivali düzenleme kurulu'nda ve ıstanbul kültür ve sanat vakfı ıcra kurulu'nda görev yaptı. 1994 yılında fransız hükümetince verilen l'ordre des arts et des lettres ödülüyle onurlandırıldı. 30 aralık 1994'te the marmara otel'in pastane katına yapılan bombalı saldırı sonucunda ağır yaralandı. 11 ocak 1995'te hayatını kaybetti.
şiirini ve şiirindeki antep'i merak edenlere:
nazım`dan ve cendrars`dan sonra
geceyarısı geçen güzden kalma birkaç yaprak kırk yıllık kahve
renkli bahçeler ve bir minibüste
kartaldan eminönüne giderken uyumuş titreyen bir çırak
karanlık denizi köpürten dalgaları yararak çook gizli bir yere
giden tenha bir üsküdar alanı gemisiyle
bu yolculuğa başladım senden ayrılınca
balığın karnında yunus bir kumul masalı anlatmaya
başlarken solgun belleğinde
söğütler ve leylak ve kara lale soğanı çorbasıyla
işe koyulan balıkçıların ilk çektikleri ağa
takılan dülger balığı gibi çirkin ve şaşkın ve öfkeli
yaralı bir arap kısrağı gibi bekleyerek ensemde yağlı kurşunu
alanın güvertesinde öylece
kaptan miyim kürek mi bilmeden duruyorum
bekçiler görünmez oldu çırak çocuklar ve köpekler
gizlendiler kuytu köşelere
büyük ve paranoyak kaya devinin geniş çeneleri
boğazından soğuk sular akıtarak çarpıyor
birbirine ve karşı kıyıda duran solgun sevgilimin
saçlarına kül bana ateş savuruyor
bütün ölü şeyler yangın yerleri eski savaşlar ve ne yapsam
geçip gidiyor ayrılığın günleri
nereden çöküyor bu sis karadenizinin sularını akdenizin kuytu
ve narların portakallara karıştığı derin koylarına ulaştırıyor
nereden başladı bu hüzün güz yapraklarını taa nisan günlerine
eşiklere rıhtımlara sürükleyip
yeniden çamura bulaştırıyor
alanya kalesinde uçuruma yakın doğan kara saçlı bir oğlanın
kara keçi pöstekisinde kabaran bir kedi dili gibi diklenerek attığı
beyaz niyet çakıllarıyla denizin dibinde yuvarlanan binlerce milyonlarca
büyük ve mermer güllenin uğultusu ters akıntılarla
üsküdarın karanlık sularına nasıl geliyor?
alanya`da doğdum babam hakimdi
düzlüğe, kız kaçıranlara, denizin yakın sularına geceleri
koyunların çene kemiklerinden çift hörgüçlü develer yapıp ablamın
ağzını büyük bir çuvaldızla diken ve bana
korkulu masallar anlatan sırmalı nineye
o günlerden kaldı kulağımda "yeni kesilmiş" nar
çiçeği ve portakal yapraklarının sesi
ve yaşamımdan hiç eskilmeyen uçsuz deniz duygusu
ıki jandarma belirdi alanda, kaptan köprüsünde dolaşıyor
hergele bir ekip otosunun homurtusu
sonra iki daha ve üç daha ve dört
acı bir hınç rüzgarı kasıp kavuruyor içimi
yapraklar savuruyor derin ve çamurlu bir kuyuya
üstüne müsteşarların kapıcıların şoförlerin
yarasa gibi dolaşan ozanların çocukluk anılarımın
kocalarının dizi dibinde kadınların perşembe tacirlerinin puştların
ve alanda kurumuş bir zakkum ağacı gibi duran benim üstume
bir yere gidiyor bu bozkır gemisi ardında kuyunun çevrintisini bırakıp
ve senden uzaklaşıp sürekli
atlasam karanlık bir deniz
hep giden bir bozkır gemisiydi antep, yelkenleri sam yeli yapraklardı
boz abalı köylüler geçerken develerle kapımızdan
önünde bir yasemin ağacıyla korunan karanlık ve kör mutfağın
geniş taş döşemelerinde bir kurbağanın
küflü ve güherçileli duvardan korkusunu
uzun bir çocukluğun tek düşü olarak yazdım
çiçekli sayfalarında şiirler bulunan bir deftere
o defter arastanın ortasında elinde zindiyan asasıyla
geçmişimize geleceğimize söven bir dilenciden
kaçarken tekke istiklal ilkokulunun yosunlu havuzuna
kücük bir kağıttan kayık olup battı
beni o gün olağanüstü öğrenciler tahtasına çaktı
kurutma baskısıyla hocam ali rıza
saat iki. genel iş üyesi ve bıçkın şöförüyle bir otobüs
ışıklarını bir erken vapur gibi yakarak ve harmanlayıp
gecikmiş sarhoşlarla erken işçileri yola koyuldu
bomboş alanda sıkıntıyla hatirladığım öğrencilik yıllarının
kapısı zor kapanan kırmızı tramvayında
balık istifi duruyorum sanki ayakta kızgın sıkışık
oysa yapayalnızım ve ellerinde kovalar, sopalar ve zamklarla
uzun bacaklı yabancı kuşlar gibi gölgeleri geçen öğrenciler duvara bir anıyı çiziyorlar: yarın...
kuru ve beyaz çakıllarla döşeli dere yataklarından
geçerdim yağız parlak sağrılı bir atla
postalıma takılı bir devedikeni, şebboy kokusuyla havada
derinlere kırmızı çiçekler çizen arıkuşları ve lorca
aklımda safonun küçük memeleri saçım ateş gibi ve saman
kokusunu uzak kentlere kadar uçuran rüzgar
bütün bir yaz bekleyerek sevgilimi göreceğim günü
gene aşk şiirleri yazardım dalgın bakarak kağıtların
denizinde yürüyen şiir gemisine o yıllarda
fransızca öğrendim ve hafızdan okumak için biraz farsça
ay battı dindi fırtına iskele ışığı sabaha karşının kör sisine
bulanmış görünmüyor ortalık sessiz jandarmalar
potinlerini sürüyerek çekip gittiler köfteciler sarhoşlar sabahcılar
kimse yok ortalıkta şimdi sen uyuyorsun bir çocuk gibi gülümseyerek
korkularını çoğaltan düşlere bakıp
yanımda ufacık ve gülünç bir seyis sırıtarak
atasözleri söylüyor; demir tavında dövülür
herkes uyuyor gümüş saplı bir bıçak... boşver o da olsun
yüreğime saplanarak taa derinlerden ve aynı soruyla kıvrılarak
acıtıyor kararan yüzümü "niçin?" anamın çini bir sandukadan
çıkarıp şimdi bir bir bavuluma doldurduğu
zakkum ve ateş ütüsüyle kırıştırılmış
ılk gençlik anılarını yırtan boynuz saplı bir bıçak
gölgeye düştü artık hiç titremeyen dünyamızı
tam ortasından acımasız ikiye ayırarak
veznecilere abanoz sokağı arasındaki uzun kanalı bir laz
arkadaşımın tekleyen motoruyla günaşırı
geçiyor ve sakız çiğneyen ve bana kocam demeyi seven
ve adı kadriye miydi? göbeğinin altında uzun bıçak iziyle
orospu sevgilime ulaştırıyordum tramvay durakları arabın
kahvesi palamut tava şiirler ve polislerle
vuruşurken ölen genç arkadaşlarım ıhlamur ağaçları
gölgeleri sahaflar ve asaf halet`in kaldırımlara düşmüş büyük
yazı defterleri gibi ucuza satılan gençlik yılları
o yıllarda öykülere başladım.
sabah oluyor ölümle yaşamın
gerçekle düşün geçmişle geleceğin birbirine karıştığı
acının keskin düşüşün derin ölümün hazır olduğu saat
uzun bir hesaplasmayı bitiriyorum sanırım
üsküdar gemisi dar boğazın
en sıkışık en dolaşık ağlarından geçıyor
sırtımda dolu bir tabancanın horozu öttü ötecek
ve kupkuru dereden bir yıldırım gibi geçen şimdi`nin atı
artık düşle gereği iyice karıştırıyorum uyku
ya da artık yüzünü bile unutmanın saati
paris bir yılbaşı gecesi karların
üstüne düşen aydınlık ve sisli
katedralin karşısında oymalı tahta gaveau saydam bir konyak
sonra yeniden gittim oraya eski kahvelerin
yerinde yangın artıkları gibi çılgın
ve amerikalı bir manyak
chaillot`nun delisi bayan meerson`in her geceyarisi
lazare`ı ölü anılarından çıkararak helva yedirdiği
müzeler ve yaşamıma görüntünün
bitmez tükenmez şeridini sokan sinema paris
üsküdar gemisi boğazdan çıktı seni düşünerek
yazdığım bu şiir bitmek üzere
filmin sonu buluşamadığimız günlerin
ayların ikindi güneşinin sonu
hesabı kapatan bir çizgi gibi
karşı tepelerde ışıyan gün kırçıl bir kalabalık
asker asker asker bugün kızıldere bin dokuz yüz yetmiş dokuzun
bir nisan günü ve aslında çok uzun
bir acının bir ayrılığın bir susuzlugun
ardından ışıyan gün iskelede
elele tutuşmuş bir delikanli bir kız
günlük şeylerden konuşuyorlar derslerden vapurdan
çok geciken devrimlerden ve yüzleri
tertemiz deniz gibi aydınlık sakin ve onların
serinliğinde yeniden başlıyor yaşantımız
artık bu şiir bitti, sanırım
onat kutlar
*
aleppocingeni
