genellikle salatalık ve acir türünden taze yenilen sebzelerin ne kadar taze olduğunu tanımlamak için kullanılır.
tam olarak pişmemiş, kıtır kıtır ses çıkaran anlamında kullanılan pekiştirme için (bkz: diyir diyir)
bu deyim beğeni ifadesidir hem gevrek hem ağızda kolayca dağılan ya da tazeliği ifade etmek için kıtır kıtır,kütür kütür anlamındadır.leblebi,kahke,gureybe,lahmacın gibi unlu hamurlu yiyecekler ya da bazı meyve ve sebzeler için gullanırık.
çiğ,olmamış demek için kullanılan diyir diyir ise genelde şikayet yani olumsuzluk bildirir.özellikle küfdenin simidi dik galırsa,ya da soğanlı yimeklerde bazı sert tür sovanların diğer malzemeye göre bişmeyp çiy galmag suretiynen dişe doghunması durumunda gullanırık.bunu yeen eyibilirim.çünkü 24 yaşıma gader sovan yimedim.küfdeyi sovanlı yidirmek için azıcık gatarlardı ya da piybazın içinde azıcık sovan olsa hemen baarırdım
-anaa bu ney gene sovan goydooz de miii
- beeegh sovan takdasından bulaşmış demekki.şişe galasıca bi habbe sovanı nasıl buluyn anlameym
-beyle diyir diyir ederse nasıl bulamam.bazi yumuşağ oluy ben de yimeg isteym ama azımda diyir diyir etteynen maadem yekiniy......
bende gözel olarak biliym, bayramda yapılan gureybenin gıvamı tam olunca oda hıyır hıyır eder, yemesi insana zevk veriy insanı zorlamey agızda dağılıy amma çok da dağılan deel manasında
iki gullanımı var, biri salatalık acır gibi meyvemsi sebzeler için, tazelik körpelik ifade eder
diğeri unlu gıdalar için; gabul kakesi köylü kakesi, gureybe vs.
ağam tam yaalı antep pendirini ısırdınız kimi dişinizin peynirden kayarken çıhaddıı sesdir, hıyır hıyır. tam yaalı süper galite pendiri tatmak isdiyen pendiri şöhme kövünden alıcı, hıyır hıyırı o zaman anlaycı.