gizli isin esgara cocoou olur
açık söylenişi biraz müstehcen ama anlamı çog da yerinde olan bir antep deyimi.günümüz türkçesinde takke düştü kel göründü deyiminin antepçe karşılığı
gizli
*eşgara çocoou olur
(bkz:
gar eridi boh ayaza cihdi)
gar eridi boh ayaza çıkdı
gardon
i.a kordon
-acı ammi şu saetime bi gardon dagsana bes gayiş olsun amma temammı...
ne yaddin ne uzandin ooul usag gazandin
bu da yine hiç efor sarfetmeden (çünkü buradaki yatmak ve uzanmak deyimleri cinsel aktiviteyi kasteder),aklında bile yokken ihtiyacı olan birşeyi ummadığı kadar kolaylıkla bir anda kucağında bulan ballılar için kullanılan bir deyim.
-yav sorma heyri..anam zornan deezem gile bi amanad gönderdi.sograna sograna geddim bi de bakdımki sağossun deezem eliiyn artı bi saçma tavası eddirmiş fırında aboooooovvhhh yime de yanında yad.gözümde tütüydü valla hemen yumuldum tabi 2-3 dınnaglıynan götürdüm.buskimide ayrannn öyyfff..yanı ısmarıc edsem olmazdı haa.
+la ne şanslı herfisin valla.ne yatdın ne uzandın ooul uşag gazandın yanı hııı?bizim tarlıya yaamaz eylesi.....
ortada yatip ucda bulunmag
bu deyim bariz şekilde bir gayred sarfedip risk almadan ,kendini yırtıp paralamadan bir avantajı elde etme durumunda söylenir..günümüzde kullanılan dört ayak üstüne düşmekle eşdeğer bir antep deyimidir.
-rafıg sitaddın gapısında bekliyenleri görünçü la bagharsın gapıyı açarlar dey bende guyruglarına daghılıb bekledim 10 dagga soona gapıyı açıp hadi girin baalım demezler mi..eyki aghıl eddim dedim gendime
-la oolum millet saadlerce begledi,polisden cob yidi,eziliydi sen ballısın valla.ortada yatdın ucda bulundun desene
aleyi aley yerden
hepicei birden de derig baezen
-daa aazımı açmıya galmadıenig cücüg ne varsa hepiceei birden üsdüme yeridiler...
karakabir
yol yapım çalışmaları sırasında burayı başka yere nakletmek üzere defalarca dozer ve grayder çalışmasına rağmen her seferinde o devasa bıçaklarının kolayca kırılarak çalışmaların durdurulması nedeniyle nakil işleminin yapılamadığı yani bir şekilde burada yattığı söylenen ulu zatın kabrini koruduğu bir şehir efsanesi olarak söylenegelmiştir.üsd tarafınada aydın boba dendeene göre haralda burası da gene ulu bir zatdan ismini almışdır...anadolunun pek çok yerinde de ana caddenin tam ortasında bırakılmış bu tür yatır ve türbelere rastlamak mümkündür.ama garagabirden şaraküsdüye dorgu giderken arab maallesine çıghılacag yerin garşı taraflarına düşen narlı ziyarad sanırım kendini gorumada garagabirdeki ziyarad gader şanslı olamadı..aslında türbe ve yatır konusunda hayli zengin olan antebimizin bu yönü uzun uzadıya araşdırılıp yazılması gereken bi gonudur.
aynı delee işemek
yidee içdee ayrı getmemek
guyrukları birbirine dolanmış olmak
antebi unudan antepliler
bazileri geddei yeri mutlu eder ,bazileri de terketteei yeri....o zaman bence bu tür nooldum delisi gendini bilmezler antebi ve antepliliği terkederek böyüg eyilig yapmışlardır antebe...zati adımız çıkmış doghuza enmez sekize,antep adı hayatında antebi görmemiş haritadaki yerinibile zor bilen cahil cühela taghımı tarafından gırolukla ,kürdlükle,magandalıgla anılırken adımız bi de şarmıtalıkla,ipnalıgla anılmasın bari...yanı antep bu gibi antepliliğinin bilincine ve erdemine uzag gişilerin getmesiynen ve de antebliliklerini unudup gündeme getirmemeleriyle bişey gaybetmemiş belkide gazanmışdır bile..antebi bilip antepliliğiynen gurur duyanlar bize yeter.aslını unudan haramzaadedir demiş atalarımız.aha bunların en net ve anteplice tanımı.başga söze gereg varmı?antepli olmak bir ayrıcalıgdır ama bilene ve hakiki antepli olup bunu hayatının her devresinde ve her ortamda gururla daşıyana....
ekspresyonist antepli
bu tanıma göre antepliye hele aem bi goyun resmi cız deseler gafa yerine paça şorbası gazanı üsdünde derisi soyulmuş bişik kelleler,gögüs bölgesini caardlag kebabı şişlerinin düzülü olduğu kebap mangalı ,garnını mumbar ve şirden dolması dolu aş gazanı ,argha guyruk gısmını lahmacınlık çekilip fırına gönderilen amadan kimi tuvallag cızıp,ayaklarını guşbaşı saplı şişlerden yapardı..gulag yerine 2 dene közlenmiş yeşil biber oooffffff ala sanga ekspiresyonist anteplinin goyun resmi....
disaridaki anteplinin etrafina sordugu sorular
la ne biçim gasap bu ?küşneme deym bön bön baghıy,daraglıg deym,gafasını gaşıy,zırgh gıyması çekiymiyn aaem dedim herif gözünü ayırıp uzeyli görmüş kimi pel pel bagdı,acı gara eti tike yap dedim nerdeyse beni dövecegdi .balcan kebablıg et isdedim. artık dayanamadı abi usda yog sen soona gelsene dedi..neen ökelendi aanamadım.....gasablıgmı bilmey yogsa gonuşoomu mu anglıyamey bilmeym artık...
sen ekilirken ben göcektim
--teeeyhoooooo laa oolum biz oralarda fing atarken sen daaa tumancag geziydin
--biz o işde halfe olarag çalışıyken sen daaa bobayın torbasında geziydin.....
--sen de bizi hepden eşşek mi belledin laa.neen biz o gader cahalmıyk?daaa sıçdııyn bog gurumadan gendini ısdambılın gurdu zandediyn herhal...biiz sening yaşıngader isdambul torpaa çeynedik..yerriiii daş arabası..
disaridaki anteplinin etrafina sordugu sorular
een bombası rahmetli bobamın her gelişinde 2-3 daefa sorduğu,benim de canımdan bezmiş kimi cevab verirken oğlumun ve gızımın gülmekden yerlere yattığı ve halen bu gün de andığımızda kendimizi tutamayıp güldöömüz soru
-burda yarpak tv yok mu?
+yog boba
-ey haber27 de mi yog
+yav boba onların antebin yerel telebizyonu burada ne arar
-toohooo taman bizim güccücüyk telebizyon bile gösderiy bu eşşek gırıı gader telebizyon neen gösdermezmiş aaem.
bu diyalog her yıl tekrarlanırdı
--burada bazaryeri yog mu?
--dınnaglı ekmeg yapmeylarmı?beegh ne yiysez ola yimeenen o zeman?
-teeeeehh yazıg valla..neynemeli ki oolum medemki küfde filan bilmeyler o zeman bu gader yeşilleei neydilerkine ?evde davarmı besleyler?(anamın pazarda ege de bol bulunan yeşillikleri gördüğü zaman söyledikleri)
en güzelide piknikde gene bobamın sordoo sorular.dışarda oturanlar mutlaka bu soruya muhatap olmuşdur
-hanı küfde edicig dedeezdi sahrede..
+tamam işde boba taman aaaa yapıym.dur hele tıpışlamey bitiriym de bişiricim
- la oolum bu nasıl küfde hanı bunun burgulu simidi,salçası sovanı samsaa hııı?bende eti görünçü la beyle yaalı etden nasıl küfde yoorucu dedim.demeg aem siz buna da küfde deyseez hııı?bag hadduç biz aagnamamışık .oolan et küfdesi ediciymiş çiy küfde deel...
anteplice zaman zarfları
bağlar pozulurken--bağbozumu vakti
sergi vaghdı--üzümler kurutulurken
guyrug doğdoonda=üzüm olgunlaştıran kuyruk denilen sıcaklar
gel böönkü gün=gelecek hafta bu gün
hedigler gaynarken=buğdaylar hasad olup bulgur yapımı için kaynatıldığında
topaçlıklar gavrılırken=kış için kavurma hazırlanırken
bağ budamında=bağların budanma vaktinde
erikler savarken=erik hasadı bitmek üzereyken
ağaclara su yerideende=cemreler düştükten sonra
comralarda ama haasiydi bikmeym ki=cemreler düşerken..hangisi olduğu net değil
zad zahre zemanı=bulgur simit ve bakliyatlar alınıpya da imal edilip ambara doldurulurken
hamsin sıcaglarında=sam yeli esen yılın belli sıcak günleri
sıcagsuya gederken=mayıs başlarında kaplıcaya gitme zamanı
yani antebimizin orijinal zaman zarfları hep 2 haftalık kadar opsiyonu olan geniş zaman aralığına sahip periyodik zaman dilimleridir..
gısmatında olan gaşşıında çıhar
nasipsa gelir samdan yimenden nasip deelse ne gelir elden
balı barmaa uzun deel gısmetlisi yir
nasipsiz kötek bile yinmez derler.....
nasıpsa gelir şamdan yimenden
nasıp deelse ne gelir elden.......... şeklinde de nasibin önemine vurgu yapan güzel bir deyim vardır buna benzer
balı barmaa uzun deel gısmetlisi yir
bi gızı 100 gişi isder bi gişi alır
asil at gendine gamci vurdurmaz
adamın eyisi gendisine laf getirmez,laf gelecek yerde gezmez,yapması gerekeni kendiliğinden yaparak ve de layıkıyle yaparak başkalarının eleştiri,ikaz ve tembihlerine maruz kalmaması gerektiğini anlatan bu deyim esasesn iş hayatımıdaki birinci düsturum olmuşdur.rahmadlı dedemin bu hanee hayad felsefem olmuşdur.bu söze eylesine bağlıyım ki yapmayı planladığım ve icraasına başladıım bir işimi bile bir başgası bana hatırlatırsa bundan yeen gıcık alıp tepki gösterirdim.çünkü ben zaten hanek yimemek için gendimi paraleyp o işi planlamış ve icraatini yarılamışım öteki sanki gendi düşünmüş kimi bi de baa aghıl verib tembeh edince işde o an benim ölümümdü saghılam.o nedenle şimdi bile mümkün mertebe yaptığım işi belleyip en eyisini yapmıya çalışıym.her şeyin acemili helbed olur ama önemli olan yeni durumu çebiceg gavreyp buna göre iş yapmagdır..eeer bi haneg bi adama 10 deafa söylenmeg zorunda galınıysa o zeman burada bi yangış var demekdir.halbuysam asil olmıyan eşşeg mahlugatıysa dayım dayım çöh dedirtir ve süregli dürtülüp yoluna devam etmesi gerekir.yoosam illeki bi saghadlıg çıgharıp zerallık verir adama..işde o nedenle bu deyim de banga göree yeen möhüm antep atasözlerinden biridir.o nedenle antep adamı gendine südaa getirmez,söz söylenecek yerde gezmez..bize ana bobamızın dayım söyledii bi tembihdir bu söz.eyle sanıym ki hayadında bi deafa duymıyan antepli yogdur be haneei.özelligle de şeerdlik edenler kesin 3-5 deafa duymuşdur..
biliyn gıçıyin huyunu niye içiyn yağlı kellenin suyunu
medem biliyn götüyn huyunu niye içdin şalgam suyunu başlığını yanlışlıkla bu başlığı faketmeden açtığım için yazımı bu başlığa taşıyarak diğerini iptal ettim
osuran göte arpa çöree mahana atasözünün değişik bir varyasyonu olan bu deyim ,bir şeyin olumsuz neticeleneceğini bile bile yani kötü sonucu göre göre gene de kaçınmayıp devam ederek neticenin olumsuzluğuna göz göre göre maruz kalıp mağdur olma durumunu eleştiren bir deyiştir.
-offf ne zeman tene yisem aha garnım beyle tar kimi şişiy eyce hastenelig oluym haaa...
+ey medem biliyn götüyn huyunu niye içersin şalgam suyunu,seniki de gereksizlik..her seferinde bu irezilliği yaşamey deyermi yanı.acı baazını dut...
günümüz türkçesiyle "bile bile lades demenin "antepçe tanımı,ya da haberci ağzıyla "felaket göre göre geldi" denilen durumları eleştirir