islam literatüründe rukye olarak isimlendirilene eylem...
rukye:dua, efsun, muska; sihirbaz ve üfürükçülerin okudukları şeyler.
ibn hacer el-askalanî, alimlerin şu üç şartın bulunmasıyla rukyenin caiz olacağı üzerinde görüş birliği içerisinde olduklarını bildirmektedir:
a) allah teala'nın kelamıyla (âyetlerle), isimleri veya sıfatlarıyla olması;
b) arap diliyle veya başka bir dille anlaşılır olacak şekilde yapılması;
c) yapılan rukyenin bizzat faydasının dokunduğuna değil, umulan faydanın allah teâlâ tarafından gönderildiğine inanılması (fethul-barî, x, 206).
rukye, mubah, haram ve şirk olmak üzere üş çeşittir.
1- mubah olan rukye: kur'ân-ı kerim'den ayetlerle allah teâlâ'nın isim ve sıfatlarıyla, arapça ve anlamı anlaşılır bir dille yapıldığı takdirde mubahtır. hz. aişe (r.anh)'dan rivâyet edilen bir hadis-i şerifte şöyle denilmektedir: "rasûlüllah (s.a.s) son hastalığında muavvizeteyni okuyup kendisine üflüyordu. hastalığı ağırlaştığı zaman onları okuyarak üzerine üflüyor ve onların bereketi için elini meshediyordum" (buharî, tıb, 32; müslim, selâm, 51-52).
yine hz. aişe (r.anh) rasûlüllah (s.a.s)'ın hastalığından bahsederken şunları söylemektedir: "rasûlüllah (s.a.s) yatağa düştüğü zaman, ihlas süresi ve mu'avvizeteyn'in tamamını okuyarak avucuna üfledi ve sonra elleriyle yüzünü ve vücudunun elinin yetiştiği her tarafını meshetti" (buharî, tıb, 39).
yine akrep sokmasına karşı fatiha ile rukye yapıldığına dair hadis varid olmuştur (buharî, tıb, 33). ve yine rasûlüllah (s.a.s)'ın hastalanan bazı kimselere, mu'avvizeteyn okuyup, onları sağ eliyle meshettiği ve peşinden de şöyle söylediği rivâyet edilmektedir "ey insanların rabbi olan allah'ım hastalığı gider; buna şifa ver. şifa veren yalnız sensin. senin şifandan başka şifa yoktur. hastalık bırakmayan şifa ver" (buhari, tıb, 37).
bu anlamda rivâyet edilen hadisler çoktur. bazı alimler rasûlüllah (s.a.s)'in; "göz değmesi ve hummanın dışında rukye yoktur" (buharî, tıb, 17) hadisine dayanarak, göz değmesi, yılan ve akrep sokması dışında rukyenin caiz olmadığı kanatine varmışlardır. ancak diğer bazı alimler de bu hadisin, rukyenin en fazla faydalı olacağı anl----- sarfedildiğini, "zülfikardan başka kılıç yoktur" sözüne kıyas yaparak cevaplandırmışlardır. çünkü diğer hadislerde görüldüğü gibi, rasûlüllah (s.a.s) başka şeyler için de rukyeye cevaz vermiştir.
2- haram olan rukye: anlaşılmaz sözler, anlamsız kesik harfler, bilinmeyen isimler, bilenlerin arapçadan başka bir dille rukye yapması, demir, tuz kullanarak veya ip bağlayarak rukye yapılması haram kılınmıştır. fayda verdiği tecrübe edilmiş uygulamalar bunun dışındadır.şabir (r.a)'dan şöyle rivayet edilmektedir:
"rasûlüllah (s.a.s) ruky'e yapılmasını yasakladı. amr ibn hazm'ın çocukları gelip şöyle dediler: "ya rasûlüllah! biz bir tür rukye yapardık ve onunla akrep sokmalarına karşı korunurduk". rasûlüllah; ona dönün onda bir kötülük görmüyorum. sizden her kim kardeşine fayda vermeye güç yetirirse ona faydalı olsun (müslim, selam, 63) demişti. el-izz b. abdüsselam'dan anlamı bilinmeyen harflerle yapılan rukye sorulduğu zaman, küfrü gerektirecek anlamlar içerip içermediğinin bilinmemesinden dolayı buna cevaz vermemiştir.
3- şirk olan rukye: allah teâlâ'dan başkasına dua ederek, sığınarak veya yardım dilenerek yapılan rukye, şirktir. meleklerin, peygamberlerin, cinlerin ve benzeri varlıkların isimleriyle rukye yapmak gibi. bunların tamamı allah teâlâ'ya şirk koşmaktır. nitekim rasûlüllah (s.a.s) şöyle buyurmaktadır: "efsun, nazarlık boncuklar, ve muhabbet için yapılan muhabbet muskaları şirktir" (ebu davud, tıb, 17; ibn mace, tıb, 39; ahmed b. hanbel, i, 381). yine; "içinde şirk bulunmayan şeyle rukye yapmakta bir kötülük yoktur" (müslim, selam, 64) buyurmaktadır. ibn hacer bu konuyu şöyle açıklamaktadır: "bazı rukyelerde şirk bulunmaktadır. çünkü onu yapanlar kendilerine dokunan zararı defetmek ve lavda elde etmeyi allah'tan başka kimselerden istemektedirler" (ibn hacer el-askalanî, fethul-barî, x, 260).
müslüman, tamamıyla allah teâlâ'ya tevekkül etmekten başka şeylerden fayda dilemez. nitekim rasûlüllah (s.a.s) şöyle buyurmaktadır:
"ümmetimden yetmiş bin kişi hesapsız olarak cennete girecektir. onlar, efsun yapmayanlar, teşe'um etmeyenler, vücudlarını dağlamayanlar ve ancak rablerine tevekkül edenlerdir" (buhârî, tıb, 17; müslim, iman, 372). kendiliğinden, istenmediği halde müslüman kardeşine rukye yapması bunun dışındadır. bu rasûlüllah (s.a.s)'in şu hadisine göre müstehaptır.: "içinizden her kim kardeşine yardım etmeye güç yetiriyorsa bunu yapsın" (müslim, selâm, 63).
apallomamed
