antep ve din
1940-1975 arasında bir düzene sokulmamış,faz kuran okuma öğretilen evlerde,hocaya yeni gelen uşakların öğrendikleri ilk tekerleme...çocuk bu tekerlemeyle birlikte farkında olmadan ebcet'i de öğrenir di.
ebcet-hoca gulaamı berk çek
saafaz-hocam osurur fas fas
höddi-hocam beni dürttii
kelemen-ben bu hocaya gelemem...diye devam eder di...
giymik
gıymık:sivri küçük tahta parçası...diken gibi...
havara dasi
bir hayat felsefesini tarif etmek için de kullanılır:
"bak oolum hayatta keymıh taşı kimi olmeycın .sana dohunanı ,dohundonu cızıp kanatma ,acıtma.havara daşı kimi ol ki,dohundoon yere izin çıksın.bi eserin kalsın"
keymih tasi
keymıh:çok sert kaya parçasına verilen ad...benzetmelerde de kullanılır...
-la nader sert bi adamsın yorum keymıh kimi...
yurdun yuvan dagila
kösnük
anadoluda ses değişmesi ile hayvanların kudurganlık dönemini tarif eder...tintebaatin yazdığı gibi kısaboylu sifli sifli duran kişilere de denir.ama bazı özel durumlarda cinsi sapıklık eğilimi gösteren erkeklerede denilir...
http://tdkterim.gov.tr/ttas/?kategori=derlay&kelime=kösnük
hevek
hevek:kışın yenmek üzere bir sırık üzerine birbirine deymeyecek şekilde asılarak dizilmiş serince bir yerde saklanan meyve...bilhassa da üzüm
devlipci beygiri gibi donup durmak
devlipçi beygiri gibi dönüp durmak:
devlipi döndermek için gözleri bağlı olarak devlip düzeneğine bağlı dönüp duran beygire benzetim...bir işi yapıp yapıp bir arpa boyu yol alamayarak olduğun yerde sayma durumunu anlatır...
-nedek yorum devlipçi beygiri gibi dön dön dur başka bi işe yarameyk
gotu dumbelek calmak
götü dümbelek çalmak: işi tıkırında giden bir adamın zevkten dört köşe olmasını tarif eden bir antep deyimi...
-hösüynü heç sorma bu sene fıstık çok olucuymuş ya ;götü dümbelek çalıy
akacak kanın varmış
akacak kanın varmış: herhangi bir nedenle bir yeri kanayanlara söylenen teselli sözü..."hiç dert etme bu kan senden öyle veya böyle akacaktı...akacak kanın varmış"
gudüm
gudüm:uğur,uğurlu anlamında...eskiler üç şeyin gudümüne inanırmış.
1-at gudümü...(modern çağda araba )
2-avrat gudümü
3-ev gudümü
sümbülü hava
sümbülü hava: keyfçi antep insanının atıp tutma olayında hafif yağmurlu havaya verdiği ad...ahmak ıslatan ile bulutlu hava arası bi şey...sümbül mevsiminde havalar çokca öyle olduğu için bu benzetme de yapılmış olabilir.
rezilleen adını sahre goymuşlar
irezilleyn adını sahre goymuşlar:eskiden sabahtan akşama kadar süren sahre
* olayında güneşin hareketine göre yer değiştirip gölge yerlere taşınma olayında bilhassa aile reislerinin
sokranmak şekli...
dirnaa dibinde
dırnaa dibinde: hemen, şimdi,peşin anlamında...
-la yorum heç vade filan tanımeycın mı? hemen dırnaa dibinde müşteriy ara da bul.
bala yaga veresin
bala yağa veresin:bir alış veriş sonrasında memnun kalan müşterinin satıcıya duası...
bi yani firin bi yani curun
bi yanı fırın bi yanı
curun: yemek yerken sık sık su içenleri eleştirmek için kullanılan bir deyim ...
-la yoorum ne biçim yimek yiyyn... iki sohum yimek yimiye galmeyn suyu gafana dikiyn.bi yanın fırın bi yanın curun!
gülle
antepte gülle oynamak cam gülleden
cıncıklı gülleden önceleri de varmış ve de çok yaygın mış...yetişkinler,evli barklı adamlar dahi oynarlarmış.özel cins taştan gülle yontup oynarlarmış hem de...bir nevi bowling gibi yaygın mış yetişkinler arasında.
*...derken misketler cıkmış.yani cam bilyeler...çoluk çocuk oynamaya başlamış.kural mural karmakarış olmuş...işte o çok cıllıyan kural mural tanımayan adamlara söylenen
cıncıklı gülle mi oyneyk sözü de ordan çıkmıştır.
bıkcı
bıkçı: testere,geneldede el testeresi için kullanılır.
"lan halfem bıkçıy istey amma bulameym,nerede olam?"
deermenin alt tayi
deermenin alt tayı: kız tarafı...
-o ne la hösüyn sen ne geziyn oolum bu düğünde ? oolan evi misin?
-yok aaam yok. biz böön deermenin alt tayın danık.gız eviyk!
ganlı köynek
ganlı
köynek:evliliklerde kız tarafının dezevantajlı durumunu anlatan bir deyim.evlendikten sonra bakirliğini kaybeden kızın toplum içinde -şayet evlilik biterse- dul muamelesini göreceğinden dolayı kız tarafının durumunu anlatır...e tabii dir ki gerdek gecesinden bir esinlenme taşıyor
"ben o damat olacak adama haddini bildirtmey bilirim amma nedersin içerde ganlı köynemiz var"
kececimamet
