tabiy bu annadacaklarım t.ö. (telefondan önce) devrine ait. "t.ö." devri dediğim de en fazla yirmi sene ha, eyle çok da evvel deel. telefon, internet filan olmadığından hemen hemen bütün eletişim süreçleri yüz yüze gerçekleşirdi o vahıtlar. esemes* eycad edilmemişti; insanlar gendileri bizzat birer canlı mesaj olarak gidip gelirdi.

neyse, introyu gısa kesek de saded aplaya gelek:

usdanın ya da düvende çalışan halfelerden birinin avradı olan yenge tarpadanak düvene gelir. tarpadanak gelir amma eyle pattadanak da içeri giremez. memleketimizde bir avradın erkek galabalığının içine eyle gürp diye girmesi ayıptır. ta gaç-göç, haremlik selamlık dönemlerinden galma bir adetle, avrat gısmısı erkeklerin oldoo ortamlara girmez, giremez. erkeklernen dolu bir ortama, mesela, bir gaaveye, berber düvenine, triko atelyesine filan gelmişse içeri girmez, ya uzaktan gendini gösderip gonuşacağı her kimse onun dışarı gelmesini bekler ya da oralarda bi uşağa, ?acı yavrım, şu düvene gir de hökkeş usdayı çağır? der. yenge düvene niyen gelir? çoğu zaman para isdemek uçun gelir. ya alışverişe çıhıcıdır, ya hastaneye gidicidir ya da eve misafır gelmişdir ve evde ondarı layıhınca ağırlayacak yimeklik malzeme yokdur da onun uçun para ister. bir ihtimal de anasını göresemişdir, onu görmeye gidecekdir de izin isteyecekdir.

işte bu yenge düvenin etrafında bi şekilde göründöö ya da o haberci oğlan ?hökkeş usdayı çaareylar? dediği vahıt içerde ufag bir hareketlenme olur. başlar dışarı dooru çevrilir. hökkeş usda mevzuyu tahmin etmişdir. hem avradın düvene gelmesi pek hayra alamet deeldir hem de avradın esnafın içinde görünmesi canını sıhar. zatan işi gırıkdır ya da gafası ting ting etmekdedir. suratı batman kimi sallanır. singirlenir. secaatlenir. amma bi yandan da singirlendiğinden daha fazla singirlendiğini gösdermek isder. bu tavrıyla ?ben avrada göz açdırmam, yüz vermem, ona bahanın da gözünü oyarım? mesacı verir etrafa. yavaş yavaş dışarı çıhar, avradın üstüne dooru yerir. masimceez avrat bu sırada ezilir büzülür, diyeceeni en uygun biçimde nasıl ifade edeceeni düşünür. hökkeş usda yanına varır varmaz ?ne geziyn lan sen burda?? diyerekden önce bi peşinen zavırlar.

ondar orda gonuşa dursun, şindi biz gamarayı düvenin içine çevirek (gündüz ? iç mekân):

düvendeki halfeler, şeertler belli etmemeye çalışarakdan boyunlarını culluk gibi uzadıp yengeyi dikizler. zatan düvenin önünden günde üç beş avrad ancak geçmekdedir. oralıkda bi avradın görünmesi çölde bi pıngara rastlamak gadar olağanüsdü bişeydir. tabiy, bu arada hiç bişey olmamış kimi davranmaya da diggat ederler. suratlarına zorlama bi ciddiyet yerleşdirirler. kimileri birbirinin gulaana eğilip bişeyler fısıldar.

hökkeş usda yengeyle haneği fazla uzadmaz. çünkü avradın orada geçirdiği her saniye esnaf ve düvendekiler uçun bir dedigodu malzemesi dimekdir. avradı gönderip düvene döner. aynı secaat, aynı singir. bi cuvara yahar. şeerde, ?git şurdan bana bi çay söyle la? der.

hayat devam eder.

bayanların genelini ve beni eyden uyuz eden haldır...

gız uşaa olarakdan güccükken çok gettim bobamın yanına, faprikaaya.. gardaşımnan gaçar gaçar gederdik.. anam aaşama gızardı, "ya araba neyim çarpadı, noolucuydu, ne derdim ben eliñ oğluna" * diye.. gurban olduum bobam, "geeeel gızım geel, aman da benim hatın gızım gelmiş, paşa oğlum gelmiş" diye yerine oturtur, bidene de gazoz söyler, bizimle goca adam kimi muhabbet ederdi.. böyüyünce de gittim.. dayım giderim.. nerelik olursa olsun.. bobamın yanna gedemeycim de nere gedicim ola?? hele bidenesi gafeyi galdırıp, bırak galdırmeyi, galdırmadan yan gözle bahsın bahiym, yiyse..!! bidenesi aazını açıp fısıldasın, yiyse..!! allaama geberdi gor oralıkda.. bu ney heerif..

beyle büyüdüümüzden midir nedendir bilemiycem, olur da işimiz düşer de bi düvende beyle bişeye denk geldik mi yeen gızarım, heç görmezden gelmem.. "ne bahıysııız?" der kimi bi dönerim, dememe gerek bile galmaz.. sıfatımdan o şecaat okunur zatı.. sıhıysa yönünü çevirmesin..!! ben neen utanıcıymışım, arsız arsız bakan utansın heerif.. * antebin en sevmediim huylarından biridir bu..!! sanki gennerin anası bacısı yok..!! onlar hayadın dışına çıkmeyler..!! ettiini bulmadan göçücü zaar genner..!! *

biz de çok güççükken dayımın dükkanına gidinci aynı olurdu..camdan bizi görüncü dışarı çıhardı, yada biz çocuklardan biri kapıyı açıp seslenirdik.. deezem bi köşede gonuşurdu hemen dönerdik..ööle çemkirme falan olmazdı, gerçi şindiye kadar deezemi çemkirebilen bi insan evladı görmedim, herifi de dahil*..ammaaaa deezemin ooluynan ordan geçersek yani yanımızda bir kadın yoksa bizi dışardaahı bi masaya oturtur gazoz söylerdi**..

düvene yenge gelmesi'nin en iyi versiyonu, çog esgiden uşaa olmıyan yengelerin düvene her öölen vahdı evinde bişirdii yemee bizzat gendinin getirmesiydi. bu durumda düvene gelen yenge, çalışanların sevinç gaynagı olurdu.
yengeler sefertası'yan künde künde düvene yemeg, eşgili, malhıtalı küfde, aş, su yemek ve cıvık daşıllardı.