imam-ı gazali ve gaziantep

o gün halebin küçük bir kasabası olan ayintap imam-ı gazali’ye ev sahipliği yapmıştır. antep kalesinin içinde küçük bir odası ve hemen yanında da bir mescid bulunmaktadır. namaz vakitlerini küçük mescidinde cemaatle kılıp, daha sonra şu an (gaziantep’in şahinbey ilçesi yazıcık cabi mah. yazıcık cad. imamı gazali sokağın)da gazeli kasteline gidip uzlete çekilmiş. burası halen gaziantep halkı tarafında özellikle cuma günleri ziyaret edilmektedir. (11) 12-necmeddin şahiner, gaziantep kalesi, gaziantep 2007, s,117-118.)



300 sene önce ayrı ayrı zamanlarda iki defa gazianteplilerin konuğu olan büyük gezgin evliya çelebi şöyle der:

“kale kapısı mabeyninde (girişinde) imam-ı gazali makamı bulunmaktadır. nice eserleri vardır. kendisi imam-ı ekberdir. ama mezhep kurmasına hz. peygamber (a.s) müsaade vermemiştir. kendisi şafi mezhebini taklit etmiştir. cümle antep halkının dürüst ve büyüklerinden tevatürle meşhurdur ki, imam-ı gazali antep kalesinde makamı bulunmaktadır.”(12) (daha geniş bilgi için bkz: evliya çelebi seyatnamesi, c,9/ s,143; islam ansiklopedisi, m.e.b yayınları, ayintap maddesi.)



araştırmacı yazar n.şahiner; konumuzla ilgili şöyle der:

“yüzyıllar boyunca gaziantep kalesi’nin batısında sokaktan geçen bazı kimseler önce duraklar, saygı ile toplanır. sonra elleri göklere açılır. dudakları fatiha suresinin ayetleri mırıldanır. çünkü beş on metre ötedeki toprak ve taş yığını üzerinde yükselen heybetli burçlardan birinin dibinde halkın imamı gazali veya sadece gazali dedikleri bir erenin makamı bulunmaktadır.(13) (necmeddin şahiner, a,g,e, s,117-118.)



imam-ı gazali’nin kale burçlarının birinin içinde, kapıya inen yolun hemen başladığı yerdeki makamından başka yazıcık’da bir sokak da adını taşır. burada kırk basım merdivenle inilir, hamam gazel denilen bir havuz vardır. buna eskiler aynul gazali derlerdi. rivayete göre gazali, hamam gazel’e inerken abdestini alır kastelin solundaki küçük odasında çileye girermiş.”(14) (evliya çelebi a,g,e, c,9/ s,143.)



yazıcık mahallesi gazali sokak yaşlıların:

“eskiden gaziantepliler, baharın ilk günlerinde esnafça toplanıp kaleye çıkar imam-ı gazali makamını ziyaret ederlerdi, kurban keser, sanata yeni başlayıp peştamal kuşananların ilk işi gazali’yi ziyaret etmekti.”



“vaktiyle hac mevsiminde gaziantep’ten geçen iranlılar imam-ı gazali makamını ziyaret eder, birkaç gün kalırlardı.”



“imam gazali, hamam gazel içindeki kayadan oyma mescitle kalede (takriben on yıl) misafir kalmış. ayrıldıktan sonra oturduğu bu yerler mutlu birer ziyaret mahalli olmuştur.”(15) (cemil cahit güzelbey, gaziantep evliyaları, gazali maddesi.)



araştırmamızı son olarak n. şahiner’in şu sözleriyle noktalayalım:

“büyük islam alimi iplikçi oğlu muhammed gazali, bir ara kendini tasavvufa verir. profesör olduğu bağdat medresesi’ni bırakarak şam’a gelir. burada yıllarca oturur. bu tarihlerde gaziantep orta şarka (orta doğuda) küçük şam adıyla ün salmıştır. havası, suyu, bağları, bahçeleri dillere destandır. imam-ı gazali şam’daki oturuşu sırasında küçük şam’ı da ziyaret etmiş, hamam gazel ve kaledeki makamı, bu misafirliğin bir hatırası olarak kalmıştır.”(15) (necmeddin şahiner, a,g,e, s,117-118.)



bu makalede, islam aleminin yüz akı olan imam-ı gazali (rahmetullahi aleyh)’i, yeniden türkiye ve gaziantep için bir medarı iftihar olarak hatıralarını canlandırmak ve küllenmiş tarihin enkazı altında bize ait olan altından daha kıymetli hazinemizi keşfedip insanlık alemiyle paylaşmaktır.

dilerim, bu çağrımız yetkililerin kulaklarını çınlatır.





araştırmacı

salih özbey

mayıs 2007/ gaziantep