hz. hüseyin (r.a.)
hz. peygamber (s.a.s)'in hz. fatıma (r.anha)'dan torunu, hz. ali ve hz. fatıma'nın ikinci oğlu. hicretin dördüncü yılı şaban ayının beşinde dünyaya geldi.
hz. hüseyin'in ismini peygamber efendimiz koydu. hz. hüseyin doğduğu zaman, cebrail (a.s) gelip "ya muhammed! rabbin sana selâm söylüyor. oğluna, şu harun'un oğlunun ismini koy diyor" dedi.
peygamber efendimiz "ey cebrail: harun'un oğlunun ismi nedir?" diye sordu.
cebrail (a.s) "şebir" dedi.
peygamberimiz "benim dilim, arapça:" buyurdu.
cebrail (a.s) "öyle ise, bunun arapça karşılığı olan hüseyin ismini koy" dedi (diyar bekrî, el-hamîs, 1,471).
hz. hüseyin, hz. peygamber (s.a.s)'e çok benziyordu. hz. ali (r.a) "hasan, rasûlüllah'a göğsünden başına kadar olan kısmında, hüseyin de bundan aşağı olan kısmında çok benzerdi" (ahmed b. hanbel müsned, 1, 108) demişlerdir.
hz. peygamber (s.a.s) hz. hasan ve hz. hüseyin (r.a)'a son derece düşkün olup onları çok severdi. onların hakkında,
"allah'ım: ben, bunları seviyorum. sen de sev bunları" (tirmîzî sünen v, 661).
"hasan ve hüseyin, benim dünyada kolladığım iki reyhanimdir" (ahmed b. hanbel, müsned, ii, 288);
"hasan ve hüseyin'i seven, beni sevmiş, onlara kin tutan da bana kin tutmuştur" (ahmed b. hanbel, müsned, ii, 288);
peygamber efendimiz (s.a.s) hz. hasan ve hz. hüseyin'in gönüllerince oynayıp eğlenmeleri için onlara eşlik eder, bir çocuk gibi onlarla oynardı. hz. hüseyin, rasûlüllah (s.a.s)'dan deve olmalarını istediklerinde hemen yere eğilir ve onları mübarek sırtına alırdı. arkasından da "bundan güzel deve olabilir mi?" buyururlardı.
peygamber efendimiz, bir gün, cenazelerin konulduğu yerde oturuyordu. hz. hasan ile hz. hüseyin, güreşmeye başladılar. peygamber efendimiz gülerek "ha gayret hasan; göreyim seni, yakala hüseyin'i!" diyerek hz. hasan'ı kayırınca, hz. ali: "yâ rasûlüllah: sen hüseyin'i kayırmalı değil miydin? hasan daha büyüktür" dedi. peygamberimiz "baksana cebrail'de, hüseyin'e: (ha gayret hüseyin göreyim seni) diyor." buyurdu (zehebî, siyer alâmü'n-nübelâ, 111, s. 190-191).
hz. peygamber (s.a.s) torunlarından olan hz. hüseyin'in çocukluk yılları peygamberimizin otağından geçmiştir. rasûlüllah'ın eğitiminden yetişip imanı yudumlaya yudumlaya büyüyen hz. hüseyin'in sonu da şehadet ikliminde gerçekleşmiştir. insanın hayatında allah ve rasûlü'nün hükmünden başka hiç bir hükmün geçerli olamayacağını derinden kavramış olan hz. hüseyin, bu gerçeğe gölge düşürenlere zerre kadar meyletmemiş; bilakis destansı bir tavırla onların önlerine dikilmiştir.
muâviye, hicretin altmışıncı yılında recep ayının ortalarında şam'da vefat etti. muâviye'nin vefatından sonra şamlılar muâviye b. ebi sûfyan'ın oğlu yezid'e bey'at ettiler.
yezid'in iktidara geçmesi saltanat seklinde gerçekleşti. yezid, kendisinin bu şekilde idareyi ele alışına başta hz. hüseyin olmak üzere pek çok sahabe'nin rıza göstermeyeceğini, hatta şiddetli tepkilerle karşılayacağını biliyordu. iktidarı elden kaçırmamak için çok süratli davranıyordu. hemen medine valisi velid b. utbe b. ebi sufyan'a bir mektup gönderdi.
mektubunda şöyle yazıyordu: "mektubum sana geldiği zaman, hüseyin b. ali ile abdullah b. zübeyr'i buldur, onların bana bey'atlarını al! eğer, bey'attan kaçınırlarsa, boyunlarını vur, başlarını bana gönder: halkın da bey'atlarını al, bey'attan kaçınanlar hakkında, hüseyin b. ali ve abdullah b. zübeyr hakkında olduğu üzere, hükmü yerine getir, vesselam "
yezidin; medine valisine yazmış olduğu mektubunda hz. hüseyin'den ve ileri gelen sahabilerden bey'atlarını almasını, bu konuda gevşek davranmamasını istediği de kaynaklarda kaydedilir .
yezid'in iktidarı ele almasından sonra kûfeliler hz. hüseyin (r.a)'e mektuplar göndererek, onu dâvet edip, yanlarına geldiği takdirde kendisini emirü'l-mü'minin ilan edeceklerini üst üste yazdıkları mektuplarda belirtmişlerdi. ayrıca şu anda emirleri olmadığından cuma namazına çıkmadıklarını bildirmişlerdi.
hz. hüseyin, medine'den mekke'ye gidip buradan küfelilerle haberleşmeye başlamıştı. kûfelilerin durumunu kesin olarak anlamak için de amcasının oğlu müslim b. akil'i kûfe'ye göndermişti. müslim kûfe'de durumun iyi olduğunu, insanların bey'at için hazır bulunduklarını bildiren bir mektup gönderdi. hz. hüseyin bu haberden sonra kesin karar verip kûfe'ye gitme hazırlıklarına başladı.
hz. hüseyin kûfe yolculuğuna hazırlanırken, abdullah ibn abbâs, bu yolculuktan vazgeçmesini ısrarla istemişti. aynı şekilde abdullah ibn ömer ve tabiunun ileri gelen âlimlerinden imam şa'bî de hz. hüseyin'in kûfe'ye gitmemesini istemişler, özellikle iraklılara güvenilmeyeceğini vurgulamışlardı. ama hz. hüseyin kûfe'ye gitme konusunda kesin kararlıydı .
yezid, hz. hüseyin'in kûfe'ye doğru yol aldığını haber alınca, kûfe valisini değiştirmiş, basra valisi olan ubeydullah ibn ziyad'a ek bir görev olarak, kûfe valiliğini de vermişti.
ubeydullah b. ziyad, kûfe valiliğini de üstlenince ilk iş olarak müslim b. akil'i çok feci bir şekilde şehid etti.
yezid, kûfe valisi ubeydullah b. ziyad'a hz. hüseyin hakkında şu emri veriyordu:
"şimdi sen, benim istediğim gibi olmakta devam ediyorsun. yaptığını akıllı ve beceriklilere yaraşır bir biçimde yaptın. sebatlı, azimli bir kahraman saldırışıyla saldırdın. başkalarına ihtiyaç bırakmayıp bu işin üstünden geldin. bana erişen habere göre: hüseyin b. ali, mekke'den ayrılmış, senin tarafına doğru gelmekte imiş. o'na hemen casusları kavuştur. yollara gözcüler dik. olanca duruşla bunun üzerinde dur. seninle çarpışmadıkça sakın kimse ile çarpışma. her gün, olan bitenlerin haberini bana yaz."
hz. hüseyin'in kûfe yolculuğu sürerken, gelen haberler hiç de iyi değildi. müslim b. akil'in şehid edildiği haberi bile kendisine ulaştığında artık geri dönmek mümkün değildi. yol esnasında pek çok kişi kûfe'ye gitmemesini, mutlaka geri dönmesi gerektiğini söylemişlerdi.
bütün bu olumsuzluklara rağmen, hz. hüseyin büyük bir kararlılıkla kûfe'ye doğru yol almaya devam ediyordu. bu arada kendisi için tuzaklar kuruldu. gelişen olumsuz olaylar nedeniyle, hz. hüseyin beraberindekilere "dileyen dönebilir, ben sizi yanımda zorla götürmek istemem" demişti. ama hiç bir kimse ondan ayrılmadı (zehebî- a'lâmü'n-nübelâ, 111, 201-202).
hz. hüseyin, hurr b. yezid et-temimî'nin kumandası altındaki bin kişilik kûfe süvârî birliği ile karşılaştı. hurr b. yezid, ubeydullah b. ziyâd'ın emrine uygun olarak hareket ediyordu. hurr, ubeydullah'ın emri gereğince hz. hüseyin'i kerbelâ'ya doğru sürükledi.
ubeydullah b. ziyad olayın ciddiyetini fevkalade kavramıştı. o sırada merv valiliğine tayin edilmiş bulunan ömer b. sa'd kûfe'de hazırlıklarını yapıyordu. ancak ubeydullah; ömer b. sa'd'ı hz. hüseyin'e karşı kullanmak istedi ve hemen ona emir vererek ordusuyla beraber kerbelâ'ya gelmesini istedi. ömer b. sa'd, hz. hüseyin'in karşısına çıkmak istemiyordu. bu durumu anlayan ibn ziyad: "eğer, onunla çarpışmaya gitmeyecek olursan, seni merv valiliğinden azleder, evini yıkar, boynunu vururum" (zehebî aynı yer) diyordu.
durum giderek vahimleşiyordu. hz. hüseyin bu durumun önüne geçmek ve kanların akıtılmasına meydan vermemek amacıyla ömer b. sa'd'a şu teklifleri yapmıştı: "ey ömer! şu üç teklifimden birini kabul ediniz;
bırakınız da ben, cihad etmek üzere, hudut boylarına gideyim. yahut yezid'in yanına varıp kendisiyle görüşeyim. yahut dönüp medine'ye gideyim" (zehebî, a'lâmü'n-nübela, 111, 208-209). ama ibn ziyâd bu teklifleri asla kabul etmiyor ve hz. hüseyin'i artık bırakmak istemiyordu.
ömer b. sa'd ise hz. hüseyin'e karşı her hangi bir saldırıda bulunmuyor ve günler böyle geçip gidiyordu. ubeydullah b. ziyâd, son emrini verdi. ömer b. sa'd'a yazdığı son emrinde şöyle diyordu:
"ben seni, hüseyin'le günler geçiresin, onun selâmet ve bekâsını dileyesin ve benim katımda onun şefâatçısı, kayırıcısı olasın diye göndermedim. ona ve adamlarına hemen teklif et; hükmüme boyun eğsinler. eğer, sana teslim olurlarsa, onu ve etrafındakileri bana gönder. şayet kabule yanaşmazlarsa üzerlerine yürü. çünkü, o asi ve şakidir."
bu emirden sonra hz. hüseyin'e saldırılar başladı. hz. hüseyin'in yanındaki bir avuç mücahid ve ehl-i beytten hanım ve çocuklar binlerce askerden oluşan orduya karşı büyük bir direnç gösteriyor ve bir bir şehadet şerbetini içiyorlardı. en son hz. hüseyin kahramanca savaştı ve almış olduğu otuzüç mızrak ve otuzdört kılıç yarasıyla bedeni toprağa yığılırken, ruhu şehidlerin ruhlarına karışıyordu.
kerbelâ'da hz. hüseyin'in akrabalarından yetmişiki kişi şehid düştü. adeta ehl-i beyt, tümden imha edilmek istenmişti. kufelilerden de seksensekiz kişi ölmüştü.
hz. hüseyin, hicrî altmışbirinci yılın on muharreminde şehid olmuştu. şehid düştüğünde elliyedi yaşında idi.
hz. hüseyin'in şehadeti ömer b. sa'd'ı ve yezid'i derin bir şekilde etkilemiş ve üzülmelerine yol açmıştı. ancak bu üzülmelerin ne anlamı olabilirdi. hz. hüseyin'in şehadetine yol, açan öncelikle yezid olmuştu.
peygamber efendimiz (s.a.s)'in torununu ve büyük islâm kahramanını canevinden vuranlara müslümanların iyi nazarla bakması ise asla mümkün değildir .
merhum mevdûdî kerbelâ olayını ele aldığı "hz. hüseyin'in şehadeti üzerine" adlı yazısında islâmî yönetimin temel ilkeleri açısından hz. hüseyin'in karşı çıktığı, reddettiği yönetimin durumunu şöyle belirler: "yezid'in, babası muâviye'ye halef tayin edilmesi, kişilerden allah'ın hakimiyetine dille inanmalarının istendiği monarşi türünün başlangıcının işaretidir. uygulamada bütün önceki monarklar gibi müslüman yöneticiler de hâkimiyetin tek kaynağı imişcesine davranmışlardır, yani hakimiyet monarkın ve kanunî haleflerinindir. monarkın hayat, mülkiyet, şeref ve tebaanın her şeyinin tartışmasız sahibi olduğu sanılmıştır. islâm devletinin en önemli amacı allah'ın sevmediği kötülükleri önlemek ve yok etmek olduğu gibi, râzı olduğu iyilik ve faziletleri de yerleştirmek ve emretmek iken; otokratik yönetimlerin amacı arazi gasbetmek, mal-mülk sahibi olmak, haraç-vergi toplamak ve hayvanî arzuları doyurmaktan öte geçmiyordu. bu dönemde müslüman yöneticiler ve hükümet sezar'ın ihtişam ve debdebesini adaletin yerine ise zulmü ve otoriteyi benimsediler. lüks ve israf aldı yürüdü. yöneticiler meşrû olanla gayri meşrû olanı birbirinden ayırmadılar. politika artık ahlâktan yoksun hale gelmişti. memurlar halkın içinde allah korkusunu yerleştirmek yerine, onları kontrol altında tuttular, bilinçlerini artırma yerine, tahrik ve rüşvetle onları kazanmaya çalıştılar. yezid'in kendisine halef olarak atanmasıyla islâmî yönetim sistemi temellerinden sarsılmış ve yerini babadan oğulla geçen bir monarşizme bırakmıştı. o andan itibaren halifenin seçimini belirleyen ilke askıya alınıp zeki ve zengin olanlar ümmetin serbest oylarıyla seçilme yerine, yönetimi birer birer ele geçirmişlerdir. krallığın egemen olmasıyla birlikte şûrâ sistemi de köklü bir değişime uğradı. monarşik yönetim kişisel ve despotik yöntemlere dayanıyordu. artık şûrâ heyetinin üyeleri, prensler, dalkavuklar, saraylılar, eyalet valileri ve askerî komutanlar olmuştu. kralların egemen olmasıyla birlikte vicdanların sesi boğuldu ve söz hürriyeti tümden inkâr edildi. bu dönemde ağzını açan ancak hükümdarın ve hükümetin lehine konuşabiliyordu. aksi durumda ise susması gerekiyordu. vicdanların üzerindeki baskı öylesine ağırdı ki, gerçeği söylemekten kendisini alamayan olursa, ya özgürlüğünü yitirip zindana tıkılıyor, ya da hayatından oluyordu. imparatorluk rejimi sorumlu yönetim kavramından tümüyle yoksundu. onun için allah önünde sorumluluk sözde kalan bir şeydi ve pek az olarak uygulamada kendini gösterebiliyordu. halk önünde sorumluluk duygusuna gelince; kimsenin imparatorlardan bir açıklamada bulunmalarını istemek cesareti yoktu... hilâfet otokratik yönetime dönüşünce kamu hazinesi ilâhî veya kamu malı olacağı yerde tümüyle kıralın özel mülkü haline geldi. hem meşru, hem meşru olmayan yollarla para alındı ve meşru olsun olmasın rasgele harcandı. kimsede en ufak bir hesap sorma cesareti kalmamıştı. devletin gelirlerinin tümü, sıradan bir postacıdan devlet yöneticisine kadar herkesin harcayabildiği ölçüde bir zevk ve eğlence aracı haline geldi. yöneticilik yetkisinin kamu malını rasgele harcamak için bir belge olmadığı gerçeği kimsenin umurunda bile değildi. kamu hazinesini diledikleri biçimde tüketebileceklerine ve kimsenin kendilerinden hesap sormaya cesaret edemeyeceğine iyiden iyiye inanmışlardı.
yalnızca krallar, prensler, soylular, memurlar ve kumandanlar değil, sarayla uzaktan yakından ilgisi olan erkek ve kadın hizmetçiler bile hukukun üstünde sayılıyorlardı. halk gerek bedenen, gerekse ahlâken devlet görevlilerinin merhametine kalmıştı. halkın kaderini çizen iki zıt ölçü vardı: biri güçlüler, diğeri ise zayıflar için. mahkemede yargıçlara baskı yapılıyor, kararlarında adaletli olmaya çalışanlar, karşılığında ağır fiyat ödemek zorunda kalıyorlardı. allah'tan korkan kadılar ilahi cezaya çarpılmamak için işkence ve zindanları zulmün ve şımarıklığın elinde oyuncak olmaya tercih ediyorlardı" (hz. hüseyin-bir uyar /bir sembol, ist. 1985).
emevilerle birlikte bunu hızla diğer alandaki çözülme ve sapmalar izlemiştir. hz. hüseyin'in biat ederek bu çözülüş ve zulmü onaylaması elbette ki düşünülebilecek bir şey değildir. "hüseyin'in bu arzu edilmez gelişmeye kayıtsız kalmamasının nedeni işte budur. o, en kötü sonuçları bile karşılamayı göze alarak yerleşmiş bir yönetime karşı ayaklanmakla yükselen şer güçler dalgasının önüne set çekmeye karar verdi. bu yiğitçe karşı duruşun sonuçlarını herkes bilmiyordu. hüseyin'in kendisini ağır bir tehlikeye atıp sonuçlarına da kahramanca katlanarak vurgulamak istediği gerçek, islâm devletinin temel ilkelerinin vazgeçilmez değerde birer servet olduğudur. bir mü'minin bu serveti korumak için hayatını feda etmesi ve aile üyelerinin de katledilmelerine neden olması hiç bir zaman kötü bir pazarlık değildir"
böylesine önemli zamanlarda hesap peşinde koşanlar ancak uzlaşmacı ve kolaya kaçıcı kimseler olabilir. "kendini takva ve hakka adamış kişi hiç bir zaman sonuçları önemsemez. mücadelenin sonucu her zaman adaletin ve hakkın yanında olan gücün elindedir. zulüm, sayı ve kaynak bakımından, aşırı üstünlüğüne rağmen, neticede yok olur gider. böyle durumlarda şartları göz önünde bulundurup tedbir hesapları yapmak, sonucun çok miktarda kan verilmesine değip değmeyeceği tartışmalarında bulunmak hakk'ın koruyucularının zihinlerinde kuşkular doğuran lanetli şeytanın işidir"
hz. hüseyin, hiç bir hesap peşinde koşmadan kendisini hakk'a adayan gerçek ve örnek müslüman tipini simgeler. bir konuşmasında, "olup bitenleri görüyorsunuz. dünyanın rengi değişti; tümüyle faziletten yoksun hale geldi. yalnızca her iyiliğin tortusu kaldı. dikkat! görmüyor musunuz? hak ve doğru, yerin altına gönderildi. bilerek batıl işler peşindeler. kötü gidişi önleyecek kimse kalmadı. zaman, her mü'minin allah uğrunda hakkı savunma zamanıdır. şehid olmak istiyorum. zalimlerle bir arada yaşamak zulmün ta kendisidir." diyen hüseyin'in eyleminden, şehadetinden alınması gereken dersi mevlâna ebu'l kelâm şöyle dile getirir: "hüseyin allah'ın iradesini kendi kişisel seçimine; hakk'a bağlılığı, hayat ve hayatın lükslerine duyulan sevgiye tercih etti. yalnız, hakk'ın aşığı olmakta yarar görerek hayatını ortaya koydu. bu vakur olaydan çıkarılabilecek en değerli ders, cihad ve hak yolundan sabırlı, kararlı ve metin olmak gerektiğidir."
şâmil ia
godummu otuturrum haaa