gutnu arapçada kutn gelimesinden alınmadır. kutn arapçada pamuk için kullanılır. hatta ingilizcedeki cotton sözünün bile buradan alındığını düşünüyorum.
kumaşın çeşitli boyalara batırılıp kendine özgü renk ve desenler verilmesiyle yapılan bir dokuma türünden söz etmek istiyorum. geçmişi çok eskilere dayanan bir dokuma türüdür kutnu osmanlı padişahlarının giysilerinin hazırlandığı, görkem, zarafet, estetik ifade eder, sentetik içermediği için son derece sağlıklıdır.
güneydoğu ve doğu anadolu'nun eski çarşılarına uğrarsanız, kumaşçılar bölümünde ipekler, satenler, atlaslar, kadifeler arasından bir gökkuşağı gibi kendini gösterir kutnu. ceketlerde, yemenilerde, feslerde, çantalarda, terliklerde, folklor giysilerinde kullanılan kutnunun tarihi bir değeri vardır.
dünyada basma sanatı yokken ortaya çıkan bir dokumacılık türüdür. önceleri hindistan, hama ve humus'ta üretilmiştir. yaklaşık 400 yıldır sadece gaziantep'te dokunan, bu kente özgü bir el sanatı olan kutnunun ham maddesi floş (suni ipek) ve pamuk ipliğidir. tamamen el tezgahlarında dokunmaktadır. 16 yy.dan beri gaziantep'te dokunan bu kumaş, anadolu'da alımlı giyinmek isteyen insanların hayallerini süslemiştir. anadolu selçukluları'ndan beri dokunan kutnu kumaşları osmanlı padişahları tarafından giysi olarak diktirilirdi.
kutnu kumaşı, "kutnu", "alaca", "meydaniye" olarak üç çeşide ayrılmaktadır. çözgü sayısı 4000 olana kutnu, 3000 olana alaca, 2000 olana meydaniye denmektedir. mecidiye, hindiye, zincirli, sedefli, kırk alem, osmaniye, çiçekli vb. 80 den fazla çeşidi bulunmaktadır. kumaşın hakim rengi altın sarısıdır, sarı doğal bir parlaklık vermektedir. eskisi kadar tercih edilmese de, kırmızı, mor, yeşil, bordo, pembe, mavi ve siyah renklerin kullanıldığı kumaş halen tercih edilmektedir. türkiye'nin her yerinde kullanılmakla birlikte, özellikle yörüklerin tercih ettiği bir kumaştır.
ahşaptan yapılmış bir tezgahta işlenen kutnu, kamçılı çekme tezgahta mekikle dokuma tekniği kullanılarak dokunur. kutnuda kullanılan ip, önce çeşitli evrelerden ger. kök boyayla boyanan, sakçılı inceliğinde olan ipini hazırlayan ustalar, "tarakçı", "haşılcı", "boyacı" olarak adlandırılır. her birinin ayrı değeri olan ustaların nesli giderek tükenmektedir.
kutnu kumaşından şal, fular, kaftan, kaşkol, çanta, ayakkabı, kravat, gelinlik üretilmektedir. tamamen el emeğiyle üretilen kutnu, birçok tasarımcının elinde zevkli ve beğeni kazanan ürünler oluşturmaktadır. kutnu kumaşı şu aşamalardan geçerek yapılır: bobin halinde olan ip, söküm işlemi sonucu çile haline getirilir. söküm yörede "devre" adı verilen dört köşeli dolapla yapılır. çözgü iplikleri çile haline getirildikten sonra boyanır. yüz derecelik boya kazanlarında ipler boyayı emene kadar bekletilir. kazandan çıkarılarak kurutulan ipler, kopmaması için mezekçilere gider. kopukların onarılması,ayrılması, düzeltilmesi sağlanır. "taharlama" denilen taraktan geçirilmesi sonucu dokumaya hazır demektir.
dayım dayım işkembeden olmey ağam... aha bu da gaynaa: http://www.hafif.org/yazi/kutnu
resmi de var oralıkda satı görünce tanırsıız gutnuyu.
dilber özbuğutu'nun derlediği bi türküde de geçer:
gutnu yorgan gutnu döşek yumuşak
goynuma goydular bir parça uşak
öpmek bilmez gucmak bilmez gonuşak
men bir maral bir çocuğa verdiler
verdiler de günahıma girdiler
yalınız bu iran gutnusu bizimkiynen garıştırman...
ahşaptan yapılmış bir tezgâhta işlenen kutnu, ana maddesi floş olan suni ipek ve pamuk ipliğinden dokunmuş, çeşitli motif ve renklerde bir kumaştır.türkiyede yalnızca gaziantepte dokunmaktadır ve kamçılı çekme tezgâhta, mekikle dokuma tekniği kullanılarak dokunur.
kutnunun dokunmasından önce, çeşitli evrelerden geçerek hazırlanan ipi birkaç ustanın elinden çıkmaktadır. bunlar; tarakçı, haşılcı boyacı olmak üzere herbiri ayrı değerler olan kişilerdir ve bugün gaziantepte bu ustaların da nesilleri tükenmiştir
gaziantep üniversitesi el sanatlarını koruma ve geliştirme merkezi'nin yazısından alıntıdır
misdavaacoolu